Wednesday, January 26, 2011

Arangkada of Leo Lastimosa for January 28, 2011

Hadlok sa cloudburst

Dul-an sa 36 millimiters, o usa ug tunga ka pulgada, ang nasukod sa Pagasa nga uwan niadtong Martes.  Nga gamay ra ug di modason sa ilang pangagpas nga cloudburst ang hinungdan sa lapad nga pagbaha sa duha ka labing dagkong dakbayan sa Metro Cebu.  Kay kasagarang cloudburst sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan nagda og 100 ka millimeters, upat ka pulgada, o mas daghan pang uwan.
Yano ang katin-awan sa Pagasa:  Ang ilang kahimanan pagsukod sa uwan naa mahimutang sa ilang buhatan sa Mactan; diin ang uwan mas hinay kay sa nibunok sa mga dakbayan sa Sugbo ug Mandaue.  Maong banabana na lay ilang mahimo.  Nga di momenos sa 100 millimeters nga uwan ang nakamugna sa makalilisang nga baha.

-o0o-

Way kahulogan ang mga numero kon di nimo itandi sa kasarangan nga uwan sa Sugbo.  Ang 100 millimeters mao ang kasagarang gidaghanon sa uwan sa Sugbo sa tibuok buwan.  Sa ato pa, ang tibuok buwan nga uwan gibubo sud lang sa usa ug tunga ka oras niadtong Martes sa buntag.
Tibuok Kabisay-an ang giuwan gahapon.  40 millimeters ang nasukod sa Pagasa nga uwan sa Mactan.  Mas kusog na sa ilang uwan niadtong Martes.  Apan mas hinay gihapon kay sa uwan nga nibundak sa Talisay, Carcar ug ubang mga dapit sa habagatang Sugbo nga mao na say gibahaan.

-o0o-

Ang nakapait mao nga wa tay dag-anan batok sa cloudburst.  Di tang kahibawo kanus-a ni mahitabo pagbalik.  Samtang makasubay na ang mga eksperto sa kahimtang sa panahon sa sinugdanan ug agianan sa mga bagyo, wa pay teknolohiya nga makapasidaan asa ug kanus-a ang sunod nga cloudbourst.
Bugtong natong mahimo mao ang paghangad-hangad sa mga panganod nga itom kaayo, nga morag puno kaayo sa uwan ug natungod lang sa pipila ka luna ug di gyod sa kinatibuk-an.  Bisan pa niana, igo rang makapangandam og pandong ug mangaliya nga kasarangan lang nga bunok sa uwan ang mahiagoman.

-o0o-

Ang cloudburst mamugna sa mga panganod nga gitawag og "cumulonimbus."  Nga kinuha sa Latin nga cumulus (natigom, natingob) ug nimbus (uwan).  Mahitabo ang cloudburst kon mag-ipon ang paspas nga dagkong mga lusok sa uwan, nga mosamot kadagko ug mosamot kakusog sa pagkatagak ug makamugna og mas dako pa gyong kadaot.
Ang labing kuyaw nga mga dapit atol sa cloudburst mao ang mga sapa, dagkong kanal ug ubang agianan sa tubig.  Nga tungod sa kakusog ug kakalit sa uwan dali kaayong moawas ug makabanlas sa mga tawo ug kabtangan sa duol nga maagian sa makalilisang niyang sulog.  Ug makamugna og lapad ug lawom nga baha nga makapalumos sa katawhan ug kahayopan, makagusbat sa kabalayan, makabara sa mga sakyanan ug makapainutil bisan sa labing dagkong mga dakbayan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

No comments: