Saturday, August 23, 2008

Arangkada of Leo Lastimosa for August 24, 2008

          LIBRENG WIFI

 

          Sa among biyahe balik sa Sugbo gikang naghatod sa relief goods sa mga Sugbuanon alang sa mga biktima sa bagyong Frank sa Iloilo ug kasadpang Kabisay-an, nanghapit mig pamahaw sa fast food chain atubangan sa Kapitolyo sa Negros Occidental sa Dakbayan sa Bacolod.  Nadapit ko sa ilang karatula nga "Bites and Bytes, We Have Both."  Maong samtang nagpaabot sa among pagkaon, giablihan nakong akong telepono aron pagsusi sa akong tubagunon nga emails.

          Apan kinahanglan diay og password una mi makagamit sa ilang wifi.  Gisuwat nila sa luyo sa resibo ang taas nga login name ug mas taas nga password nga labihang taasa nga kumbinasyon sa mga letra ug mga numero.  Gitak-opan nakong telepono sa kahadlok nga mawa ang akong gana sa pagkaon.

-o0o-

          Wa sila mag-inusara.  Daghang bay patigayon dinhi sa Sugbo nga nagpaibog sa publiko nga libre ang ilang wifi.  Apan gilisudlisod ang mga kustomer nga nisuway sa gitanyag nga pakapin.  Kausa sa usa ka kan-anan sa North Wing sa SM, ang mga kawani maoy nitanyag pagbutang sa login name ug password sa akong gamayng laptop pagsugod pa lang namog order; naka-access ko sa ilang wifi pag-abot na sa dessert.

          Lisod sabton ang kahakog sa nahisgutang mga patigayon.  Gamay ra kaayong binuwan nga bayad sa internet connection.  Kausa ra sab sila kinahanglang mogasto sa wireless router.  Di madugangan ang ilang bayad kon daghang mga kustomer ang mag-wifi.  Gawas nga madugangan ang ilang mga suki kon himuong mas sayon nga kasinatian ang wifi.

-o0o-

          Ang ilang kahakog katupngan lang sa ilang ka-ignorante.  Way sukaranan ang ilang kahadlok sa seguridad.  Ang kahigayonan nga pahimuslan sa hackers ang libreng koneksiyon aron pagkawat sa ilang mga dokumento ug kasayuran di mabadlong pinaagi sa pagpahamtang og password.  Kay unsa may ilang dag-anan kon ang labing buotan og dagway nilang kustomer mao diay ang nanglili sa ilang pribadong sistema.

          Mahimo nilang ibuwag sa publikong wifi ang mahinungdanong mga dokumento.  Gawas pa, bisan unsaon pagtak-op ang ilang sistema, basta ibutang nang mga dokumento sa internet, mahimo silang lutsan sa usa ka determinadong mahilabtanon.

-o0o-

          Ang maayong balita mao nga kasagaran sa mogamit sa libreng wifi di hackers.  Igo lang nagsusi kadiyot sa ilang emails o nagsusi pila nay medalya sa China, kinsay runningmate ni Barack Obama ug pilay us-os sa lana.  Ang tinuod gyong hackers dunay mas gamhanang internet connection, di magsalig sa mokamang ug mag-wa-wa usahay nga signal sa wifi.

          Maong mahimo ba nga atong buksan ang atong wifi?  Inay magdudahay, mahimo bang magtinabangay ang mga patigayon ug publiko pagpangita og mas luwas nga paagi sa pagamit sa libreng wifi?  Nakaseguro ko nga libreng wifi sa plaza sa Argao ug Boljoon nakatabang, wa makadaot, sa mga panginabuhi sa habagatang Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

No comments: