Arangkada of Leo Lastimosa for August 28, 2008

            NAPAOD NGA BALAOD

 

            Hangtod karon, pabiling naglaway ang mga makapahimus unta sa duha ka balaod nga gisaad nga mopagaan sa kahimtang sa mga hut-ong nga labing naigo sa paglayat sa presyo sa nag-unang mga palaliton.  Bisan duha na ka buwan human napirmahan ni Pres. Arroyo, ug pagtimaan unsa kadako ang simpatiya sa kadagkoan sa kagamhanan ngadto sa kinabag-an sa katawhan, wa pa gihapon mapatuman ang mosunod:

·        Una, ang balaod nga nitangtang sa income tax sa mga nagdawat lang og minimum nga suholan; ug

·        Ikaduha, ang balaod nga nagsaad og mas ubos nga presyo sa nag-unang mga tambal.

-o0o-

            Managsama ang babag sa pagpatuman sa duha ka balaod:  Pulos sila wa pay implementing rules and regulations (IRR).  Wa katabang sa kawsa sa kabos nga mga mamumuo ug mga pasyente nga ang mga buhatan paghimo sa IRR pulos wa mag-apura:

·        Ang Bureau of Internal Revenue (BIR) wa magdali pag-umol sa IRR aron hingpit nga mapatuman ang balaod nga ilang gisupak pag-ayo kaniadto kay makaiban sa buhis nga ilang makolekta gikan sa mga anak sa singot; ug

·        Ang Department of Health (DOH) utro sang wa magkarakara paglatid sa mga lagda unsaon pagpaubos ang presyo sa mga tambal, tahas nga ila lang giyak-an ug wa mapatuman sa nangaging kapid-an na ka katuigan.

-o0o-

            Ang BIR niinsistir nga ang balaod nga nag-exempt sa minimum wage earners gikan sa income tax ug nagdugang sa exemptions sa ubang magbubuhis kapahimuslan sugod sa Hulyo karong tuiga.  Apan ang mga magbabalaod nilantugi nga makapahimus ini ang mga mamumuo sugod pa sa Enero karong tuiga.

            Pabor hinuon sa mga anak sa singot ang lalis.  Kay maoy naandan sa mga balaod sa buhis nga ipatuman ni alang sa tibuok tuig, di lang sa pipila ka buwan nga maoy gusto sa BIR.  Apan napirmahan nang balaod.  Ug nagkagrabe ang kalisod sa mga mamumuo ug sa ilang mga pamilya.

Kinahanglang ipatuman na ni sa labing daling panahon.

-o0o-

            Mas dako ang babag sa paningkamot pagpaubos sa presyo sa mga tambal.  Ang gilalisan sa mga nahilambigit pag-umol sa IRR mao ang mga sukaranan sa pagpahamtang sa price control.  Ang baruganan sa DOH nga unya na ni ipatuman kon wa na gyoy laing kapilian.

            Apan masulbad ba sa usa lang ka balaod ang nagbuntaog nga suliran sa makalilisang nga pagpaburot sa ginansiya sa mga kompaniya sa tambal?  Ang kalangay ni Arroyo nga nakapirma sa balaod, human sa determinadong paningkamot sa pipila ka mga magbabalaod pagpalasaw sa labing mahinungdanong mga probisyon, di maayong tilimad-on.

            Ang labing dakong suliran ining nasura di ang kakuwang sa mga balaod.  Kon dili ang kakuwang sa pagpakabana pagpatuman sa mga balaod.  Labi na kon gamhanan ug adunahan, sama sa mga kompaniya sa tambal, ang maig-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com