Arangkada of Leo Lastimosa for March 23, 2008

       HULGA SA GUTOM

 

       Ang nag-ung-ong nga krisis sa bugas di monopoliya sa Pilipinas.  Natay-og ang tanang kanasuran sa kalibotan sa kanihit sa suplay ug sa kataas sa presyo di lang sa bugas kon dili sa tanang pagkaon.  Gibasol sa mga eksperto ang mosunod nga mga hinungdan sa kalibotanong krisis:

·        Pagtaas sa presyo sa krudo, gasolina ug ubang produkto sa lana;

·        Nagkayamukat nga kahimtang sa panahon, sama sa nagkadungan nga baha ug huwaw sa nagkalainlaing tumoy sa kalibotan;

·        Pagtidlom sa ani sa bugas ug sa produksiyon sa ubang pagkaon; ug

·        Pagsaka sa konsumo sa bugas ug ubang pagkaon tungod sa paglambo pag-ayo sa kita sa binilyon ka mga molupyo sa higanteng mga nasud sa Tsina ug India.

-o0o-

        Ambot makapakalma ba sa atong katawhan ang kasayuran nga wa ta mag-inusara sa pag-atubang sa krisis sa pagkaon.  O mas maalarma ba hinuon kon mahibawo nga kalibotanon ang kanihit ug kamahal sa atong inadlawng mga panginahanglan.  Niang kalibotanong hulagway:

·        Nisaka og 23% ang presyo sa pagkaon sa tibuok kalibotan sukad niadtong 2006, ang labing dako og saka mao ang gatas (80%), gisundan sa manteka (50%) ug bugas (42%), segun sa United Nations Food and Agriculture Office (FAO);

·        37 na ka mga nasud ang nahiagom sa kagutom, 20 nila nipahamtang na og price control ug nag-riot na sa pagkaon sa Cameroon ug Burkina Faso sa Africa;

·        Ang UN World Food Program kuwang og $500 milyones pagpakaon sa 89 milyones ka gipanggutom nga katawhan; ug

·        Nadoble ang presyo sa pasta sa Haiti, nisaka og 35% ang presyo sa pan sa Egypt ug nimahal sab pag-ayo ang pagkaon sa Japan, Italya, Pransiya ug Estados Unidos.

-o0o-

        Ang kabos nga mga nasud, sama sa Pilipinas, maoy labing dakog kahigayonan nga magutman.  Atubangan sa FAO nga magpadayon pagsaka ang presyo sa pagkaon sa mosunod nga 10 ka tuig, ang atong kagamhanan makahimo pagpalambo pagbalik sa napasagdan nga produksiyon sa agrikultura.

        Ang labing dinaliang sulbad mao ang paglaslas sa atong pagkaon.  Nga di lisod alang sa kinabag-an nga naanad na sa gutom.  Apan ang pagtidlom sa konsumo magkahulogan og mas gamayng halin sa mga patigayon.  Ug sa di kapugngan nga pagpanaktak sa mga kawani.

-o0o-

        May sukaranan ang pasidaan batok sa pamunoang Arroyo:  Nga ang nag-ung-ong nga kagutom mas seryuso pa kay sa NBN, Hello Garcia ug ubang mga eskandalo nga nitay-og sa Malakanyang.

        Mas sakit ang kahaw-ang sa ilang tiyan kon ang katawhan padayong makakita sa way pupanagang pagkawkaw sa buhis nga nakapabuktot na nilang daan.  Labi na kon ang nihit nga pundo alang sa mga mag-uuma gikompra sa overpriced nga abuno ug giapud-apod sa Makati ug ubang mga dakbayan nga way umahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com