KRISIS SA 1973
Ang kasaysayan mousab sa iyang kaugalingon. Way kinutoban nga magsubli-subli ang mga panghitabo. Ang atong mga suliran karon nahiagoman na sa atong katiguwangan. Ang mga katalagman sa nasud karon nahiagoman na sab kaniadto.
Ang labing dakong katalagman mao nga wa lang gihapon ta makat-on. Bisan kapila na magbalikbalik ang mga panghitabo, wa lang gihapon ta maleksiyon. Ambot tungod ba sa atong pagdumili paglingi sa kagahapon. O sa atong pagsalikway sa bantang nga kabilin nga mga pagtulon-an sa atong katiguwangan.
-o0o-
Nahisgutan nato dinhi gahapon ang krisis sa bugas atol sa pamunoan ni kanhi presidente Fidel Ramos. Nga niulbo tungod sa pagtuo sa Malakanyang sa propaganda sa Departamento sa Agrikultura nga abunda ang ani ug busa wa kinahanglana ang pagpangompra sa bugas gikan sa ubang kanasuran. Nga gikahadlokan nga mao say nahitabo karon.
Hapit ko mahagbong sa akong gilingkoran dihang nabasahan kining taho sa Time Magazine niadtong Hulyo 2, 1973. Ang krisis sa bugas humay 35 ka tuig nang nilabay, motuo mog sa dili, mao na sab ang atong nasaksihan karon. Basaha ni ug hilak.
-o0o-
"Ang bugas humay maoy kinabuhi sa Southeast Asia, ug karong tuiga nagnihit ni pag-ayo. Ang ngil-ad nga kahimtang sa panahon sa niaging tuig nakamugna og higanteng kakuwang. Ang sangpotanan: Pagpayuhot, pagpanago, paglayat sa presyo ug gutom nga katawhan.
"Ang Thailand, nga maoy naandang supplier, nipakugang sa iyang silingang mga nasud pinaagi sa paghunong sa exports aron pagtagbaw sa ilang kaugalingong panginahanglan. Ang China, nga exporter sab unta, nilaslas sab sa ilang gipamaligya tungod sa nihit nga ani sa niaging tuig.
-o0o-
"Tungod sa gubat, ang South Viet Nam nagsalig sa bugas humay sa Estados Unidos. Ang Indonesia ug Pilipinas maoy nag-atubang sa labing grabeng kanihit. Ang mas adunahan nga Hong Kong ug Singapore naglisod sab pagpangita og bugas humay nga mapalit. Ang presyo nilayat ngadto sa $325 matag tonelada, napilo og hapit kaupat sa presyo sa 1971.
"Aron pagsulbad sa krisis, ang Asya naglaom sa ani sa Estados Unidos—nga mahimong di katabang nila. Ang baha sa Mississippi Valley nakaguba sa mga humayan. Nalangay ang pagpananom ug ubos ang ani. Ang pamunoang Nixon nipahibawo nga mahimong laslasan ang exports aron magpabiling ubos ang presyo sa bugas. Kon di mamaligya ang Estados Unidos, ang Southeast Asians mapugos paghugot sa ilang mga bakos ug paglaom og mas maayong kahimtang sa panahon karong tuiga makabanhaw sa ilang "green revolution" pagsulbad sa nagbalikbalik nilang kanihit sa pagkaon."
-o0o-
Balik sa atong karon. Wa nay gubat sa Vietnam. Apan ang bugas humay tag $740 matag tonelada na. Ang Thailand, China ug India nihunong na sa ilang exports.
Kanus-a pa man ta makat-on nga ang seguridad sa pagkaon maoy labing mahinungdanon? [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
No comments:
Post a Comment